نمونه اقتصاد اسلامی دروغ ِ تکثّرگرایی به بهانه غزّه خانه داری یا نداری اتحادیه مستقل خبرنگاران

[بیشتر]

حلقه میانی چیست؟ فقه هوش مصنوعی فهرست فصوص و فتوحات ما چند روح داریم؟ چه شود؟

[بیشتر]

• موانع طراحی حکومت
• داستان ِ بانکدار
• روش محاسبه سود وام بانکی
• مسأله شناخت
• تأمین امام جماعت
• اصول تربیت فرزند
• انرژی‌های غیرهمسو
• مسیر مرجعیّت
• خانواده؛ دشمن کاپیتالیسم
• هویّت ِ بورس
• عشق و فقه
• نواقص العقول
• من؛ مسئول
• فهم غلط از استخاره
• درمان ِ سازمان ِ تنبل
• تحولات اقتصاد کلان
• اولین نرم‌افزار من
• انقلاب در ساختارها
• پول در بانک
• سازمان جبهه
• آسیب فعالیت فرهنگی
• سامانه خانواده
• چرا تعدّد زوجات نه
• هدف ِ ازدواج
• چه کنیم؟
• سبک زندگی
• نسبت عقل و دین
• حل مشکل جبر و اختیار
• پارادوکس طلبه برنامه نویس
• سفرنامه خاورمیانه

[بیشتر]

دبیرستان سرای ایرانی ایده پرتقالی اگر خواننده بازگردد رأی ِ مخفی دستاورد تحصیلی

[بیشتر]

*3*  باغ فین کاشان، نام یک باغ ایرانی است که حمام فین نیز در آن قرار دارد. مقایسه با بسیاری از باغ‏های ایرانی مشابه، باغ فین با آب قابل توجهی آب‏رسانی می‏شود. ساختمان باغ فین فعلی به دوران شاه عباس بزرگ نسبت داده شده و میراث فرهنگی ایران طراح باغ را غیاث‏الدین جمشید کاشانی می‏داند. با این وجود منابع دانشگاهی طراح باغ را شیخ بهایی معرفی می‏کنند. کار ساخت و توسعه عمرانی باغ در دوره شاه صفی و شاه‏عباس دوم نیز ادامه یافت و به اوج رسید. در طراحی باغ فین، آب اساسی‏ترین عنصر بوده‏است. آب در باغ فین به صورت‏های راکد (در استخر مقابل کوشک و حوض خانه صفوی)، روان (در جوی‏ها)، فورانی (فواره‏ها) و جوششی (ظهور آب از حفره‏های منظم کف حوض در حوض جوش و حوضخانه صفوی و شترگلوی فتحعلی شاه) حضور دارد. هریک از اشکال گوناگون آب در این باغ، مفهومی خاص را تداعی می‏کند. آب جاری در جوی‏ها، استخرها و حوضهای باغ از چشمه سلیمانیه تأمین می‏شود. آب این چشمه ابتدا در استخری در پشت باغ جمع می‏شود. اختلاف ارتفاع این استخر نسبت به سطح جوی‏ها، ایجاد فواره‏هایی را امکان‏پذیر کرده‏است که به روش ثقلی آب را به بالا پرتاب می‏کنند. زیر تمام جوی‏ها و دور تمام حوض‏ها در عمق یک متری زمین لوله‏هایی تعبیه شده به اسم تنبوشه که این لوله‏ها از جنس سفال بوده که از یک طرف به حوض‏های اصلی متصلند و طرف دیگر آن در انتهای جوی مسدود است. آب از یک طرف وارد می‏شود و چون انتهای لوله مسدود است آب از فواره‏ها خارج می‏شود. چون سطح زمین شیب دارد برای اینکه فشار تقسیم شود قطر لوله را متفاوت ساخته‏اند. ابتدای لوله از انتهای آن قطورتر است به این ترتیب فشار تقسیم می‏شود و آب به یک میزان از فواره خارج می‏شود. آب حوض اصلی از دوازده چشمه داخل آن می‏جوشد که به آن حوض جوش گفته می‏شود. طراح سیستم، ریاضی‏دان معروف قرن دهم و عصر صفوی، غیاث الدین جمشید کاشانی است. ایشان دویست سال قبل از پاسکال از قانون اختلاف سطح استفاده کرده و از شیب طبیعی زمین بهره جسته‏است.
*4*  میدان نقش جهان هم‏چنین معروف با نام تاریخی میدان شاه و پس از انقلاب 1357 ایران با نام رسمی میدان امام، میدان مرکزی شهر اصفهان است که در قلب مجموعه تاریخی نقش جهان قرار دارد. بناهای تاریخی موجود در چهار طرف میدان نقش جهان شامل عالی‏قاپو، مسجد شاه (مسجد امام)، مسجد شیخ لطف‏الله و سردر قیصریه است. علاوه بر این بناها دویست حجره دو طبقه پیرامون میدان واقع شده‏است که عموماً جایگاه عرضه‏ صنایع دستی اصفهان می‏باشند.  در پیرامون میدان، مشهورترین و عظیم‏ترین بناهای تاریخی اصفهان مانند مسجد جامع عباسی یا مسجد شاه (در ضلع جنوبی)، مسجد شیخ لطف‏الله (در ضلع شرقی)، عمارت عالی‏قاپو (در ضلع غربی) و سردر قیصریه (در ضلع شمالی) ساخته شده‏است. اطراف میدان را چهار بازار بزرگ احاطه کرده‏اند. عایدات چهار بازار اطراف میدان، در سال 1017 قمری وقف چهارده معصوم شده‏است. ولی قلی شاملو در کتاب قصص الخاقانی می‏نویسد که شاه عباس در سال 1014 بازار دور میدان نقش جهان اصفهان، کاروانسرای بزرگ آنجا، بنای قصیریه، و حمام شاهی را وقف سادات مدینه و به خصوص برای هزینه ازدواج دختران و پسران سید این شهر کرده‏است. همزیستی ابنیه تجاری با ساختمان‏های حکومتی و مذهبی و همچنین وجود قدیمی‏ترین دروازه بازی چوگان جهان در میانه میدان از جاذبه‏های معماری میدان است. دو دروازه سنگی چوگان از آن دوره هنوز در میدان باقی است که از انجام ورزش چوگان در آن دوره حکایت می‏کند و قدیمی‏ترین دروازه چوگان دنیاست. طرح این میدان تا جایی در نحوه اجرای بازی چوگان تأثیر داشته‏است که زمین‏های ورزشی هارلینگام و سایر زمین‏های چوگان معروف، کم و بیش از روی این میدان ساخته شده‏اند.
*5*  این بنا پس از انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان توسط شاه عباس اول بین سال‏های 973 تا 977 خورشیدی به عنوان مقر و دولتخانه حکومتی سلاطین صفوی شروع به ساخت شد. در ابتدا شکلی ساده داشته و به مرور زمان و در طول سلطنت شاه عباس طبقاتی به آن افزوده شدند و در زمان شاه عباس دوم ایوان ستوندار به آن افزوده شد. این بنا در ضلع غربی میدان نقش جهان و روبروی مسجد شیخ لطف‏الله واقع شده‏است. ارتفاع آن 48 متر است و 6 طبقه دارد که با راه‏پله‏های مارپیچ می‏توان به آن‏ها رسید. آنچه باعث گردیده‏است عالی قاپو در زمره آثار باشکوه و بسیار نفیس عصر صفوی قرار گیرد، مینیاتورهایی هست که کار هنرمند معروف عصر صفوی رضا عباسی است و همچنین گچبری‏های آخرین طبقه کاخ عالی قاپو است که تالار آن «اطاق موسیقی» یا «اطاق صوت» نیز نامیده می‏شود.
*6*  شاه عباس برای رفاه حال لشگریان خود که غالباً در سفر احتیاج به نان و خورش موقت و فوری داشتند و لازم بود به هر شهری می‏رسند نانواهایی باشند که بتوانند به قدر مصرف سربازان نان تهیه نمایند و غذایی باشد که خورش نان قرار دهند، درصدد چاره برآمد و حل این مشکل را از «شیخ بهایی» که از دانشمندان ایران بود خواست. چون در سفر لشکریان مجبور به تهیه آرد از شهرهای مختلف بودند و آرد هر شهر با شهر دیگر از نظر نوع گندم آن تفاوت داشت باید طوری این نان پخته می‏شد که از هم وا نرود و قابل استفاده باشد. پس آرد آن مخلوطی از انواع آردها بوده و همچنین باید با سبوس گندم نیز برای سهولت در هضم مخلوط می‏شد. همین است که رنگ آن تیره بوده و به خاطر وجود انواع آرد قدرت چسبندگی آن کم است و باید حتما بصورتی که می‏بینید باید روی سنگ پهن شود تا نریزد. لذا شیخ بهایی نیز تنور سنگکی را ابداع نمود. این اختراع به قدری با دقت و هوشیاری طراحی و عملی شده که پس از گذشت چند صد سال هنوز به همان صورت اولیه پخته می شود و نانی که از تنور سنگکی بدست می‏آید، محبوب‏ترین نان ایرانی است. این است که شیخ بهایی از علما و دانشمندان قرن دهم هجری را باید مخترع نان سنگک و شکل تنور آن دانست.
*7*  ابداع، چگونگی و نحوه دستیابی به فن آوری تولید حلوا ارده را به شیخ بهایی نسبت می‏دهند. به‏طوری‏که در تاریخ آمده شاه عباس به‏دنبال جیره غذایی مناسب برای سربازانش بود که دارای این شرایط باشد: اولا مقوی و انرژی زا باشد، دوما حمل و نقل آن آسان و ثالثا برای شرایط جنگی مناسب بوده و برای مصرف نیاز به گرم کردن نداشته باشد. به‏دنبال این قضیه شیخ بهایی با همکاری شیرینی سازان آن زمان چیزی را که امروز بنام حلواارده معروف است اختراع کرد.
  حمام شیخ بهایی 29 تیر 1377 با شماره 2063 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و تا 20 سال پیش همچنان این بنا به عنوان حمام استفاده می‏شده است. این حمام از مهم‏ترین رازهای نامکشوف بناهای تاریخی است به گونه‏ای که پس از گذشت سالیان سال هنوز دانشمندان نتوانسته‏اند به شکل 100 درصدی به معمای روشن بودن همیشگی شمعی که مخزن این حمام را گرم کرده پی ببرند. این احتمال وجود دارد که یک سیستم سفالینه لوله کشی زیرزمینی در حد فاصل آبریزگاه مسجد جامع و این حمام وجود داشته که با روش مکش طبیعی، گازهایی مانند متان و اکسیدهای گوگردی را به خزینه حمام هدایت می‏کرده و طبق محاسبات دقیقی که شیخ بهایی انجام داده بود و با طراحی خاص خزینه، این فاضلاب تبدیل به گاز متان شده و به عنوان منبع گرما در مشعل خزینه می‏سوخته است. با مطالعات باستان‏شناسی در این منطقه مشخص شد که فاضلاب شهر اصفهان توسط لوله‏های جمع آوری فاضلاب وارد خزینه حمام می‏شده است. امروزه تولید گاز از فاضلاب با عنوان بیوگاز نامیده می‏شود که یکی از تخصص های مهندسین بهداشت و محیط زیست است و در کشورهای اروپایی و آمریکا از این سیستم بعنوان بازیافت فاضلاب و تهیه سوخت استفاده می‏شود.
*8*  گالیلئو گالیله (به ایتالیایی: Galileo Galilei)‏ (15 فوریه‏ 1564–8 ژانویه‏ 1642) دانشمند و مخترع سرشناس ایتالیایی در سده‏های 16 و 17 میلادی بود. گالیله در فیزیک، نجوم، ریاضیات و فلسفه علم تبحر داشت و یکی از پایه‏گذاران تحول علمی و گذار به دوران دانش نوین بود.
*9*  رنه دِکارْت (به فرانسوی: René Descartes) (زاده‏ 31 مارس 1596 در دکارت (اندر الوآر) فرانسه — درگذشته‏ 11 فوریه‏ 1650 در استکهلم سوئد) ریاضی‏دان و فیلسوف فرانسوی معروف عصر روشنگری است.
*10*  فلسفه مَدرَسی یا اسکولاستیسم روشی از تفکر انتقادی است که توسط دانشگاهیان سده‏های میانه از حدود 1100 (میلادی) تا 1500 (میلادی) در اروپا تدریس می‏شد. این اصطلاح همچنین اشاره دارد به برنامه به‏کارگیری این روش در تبیین و دفاع از جزم‏گرایی در فضایی که کثرت‏گرایی در حال رشد بود.
*11*  ویلیام شکسپیر (به انگلیسی: William Shakespeare) (زاده 1564 – درگذشته 1616) شاعر و نمایشنامه‏نویس انگلیسی بود که بسیاری وی را بزرگ‏ترین نویسنده در زبان انگلیسی دانسته‏اند. «سخن سرای ایون» (به انگلیسی: Bard of Avon) لقبی است که به خاطر محل تولدش در آون واقع در استراتفورد انگلیس به وی داده‏اند.
*12*  سِر ایزاک نیوتن (به انگلیسی: Sir Isaac Newton); زاده 25 دسامبر 1642 – درگذشته 20 مارس 1727) فیزیک‏دان، ریاضی‏دان، ستاره‏شناس، فیلسوف و شهروند انگلستان بوده‏است. نیوتون در سال 1687 شاهکار «اصول ریاضی فلسفه‏ طبیعی» را به نگارش درآورد. در این کتاب، او مفهوم گرانش عمومی را مطرح ساخت و با تشریح قوانین حرکت اجسام، علم مکانیک کلاسیک را پایه گذاشت. از دیگر کارهای مهم او بنیان‏گذاری حساب دیفرانسیل و انتگرال است. نام نیوتن با انقلاب علمی در اروپا و ارتقای نظریه‏ خورشید-مرکزی پیوند خورده‏است. او نخستین کسی است که قواعد طبیعی حاکم بر گردش‏های زمینی و آسمانی را کشف کرد.
*13*  گوتفرید ویلهلم لایبنیتس (به آلمانی: Gottfried Wilhelm Leibniz) ‏ (1646–1716)، فیلسوف، ریاضیدان و فیزیک‏دان آلمانی بود که همچنین نقش به‏سزایی در سیاست اروپایی زمان خویش بازی کرده‏است و مقام بالایی نیز در تاریخ فلسفه و تاریخ ریاضی دارد. لایبنیتس بنیان‏گذار سیستم دودویی است. وی محاسبات دیفرانسیل و انتگرال را که همراه با دانش معادلات دیفرانسیل پایه‏گذار بسیاری از پیشرفت‏های بشر شدند، همزمان ولی کاملاً مستقل از آیزاک نیوتن به دست آورد و همین موضوع باعث اختلاف او با نیوتون بر سر این که کدام زودتر مبدع این علم بوده‏اند، گردید، که البته ظاهراً نیوتون پیروز این بازی شد و اکثر کشفیات به نام او ثبت شد، هرچند که نمادها و نشانه‏هایی که امروزه به‏طور گسترده‏ استفاده می‏کنیم، نشانه‏هایی اند، که لایب‏نیتس نخستین بار به کار گرفت. (به‏طور مثال نماد dy/dx برای مشتق تابع (y(x در نقطه x یا نماد (∫) برای انتگرال) او از بزرگ‏ترین فیلسوفان عصر خِرد و روشنگری محسوب می‏شود. در مکانیک کلاسیک، او بر این عقیده بود که زمان و مکان نسبی هستند، در حالی که نیوتون بر عقیده خودش مبنی بر مطلق بودن زمان و مکان اصرار می‏ورزید.
*14*  جان لاک (به انگلیسی: John Locke) (زاده‏ 29 اوت 1632 – درگذشته‏ 28 اکتبر 1704) از فیلسوفان سده 17 میلادی انگلستان بود که به‏طور گسترده به عنوان پدر لیبرالیسم کلاسیک شناخته می‏شود. لاک از مهم‏ترین شارحان نظریه قرارداد اجتماعی و پیروان مکتب تجربه‏گرایی است. نظرات او بر پیشرفت شناخت‏شناسی و فلسفه سیاسی مؤثر بود. او از تأثیرگذارترین اندیشمندان عصر روشنگری شمرده می‏شود. نوشته‏های او بر ولتر و ژان ژاک روسو، بسیاری از اندیشوران اسکاتلندی و انقلابیون آمریکائی اثرگذار بود. این تأثیر را می‏توان در اعلامیه استقلال ایالات متحده آمریکا مشاهده کرد.
*15*  بریتانیا یا پادشاهی متحد (به انگلیسی: United Kingdom) با نام رسمی پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی (به انگلیسی: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland و به اختصار: UK) کشوری است واقع در اروپای غربی و به پایتختی شهر لندن، که از دیرباز در اغلب منابع فارسی‏زبان آن را انگلستان یا انگلیس می‏نامند. پادشاهی متحد از چهار بخش تشکیل شده‏است: سه بخش آن کشورهای انگلستان، اسکاتلند و ولز هستند که روی‏هم بریتانیای کبیر را تشکیل می‏دهند. کشور پادشاهی متحد در سال 1707 میلادی در پی اتحاد پادشاهی انگلستان (شامل انگلستان و ولز) در جنوب و پادشاهی اسکاتلند در شمال بریتانیا به وجود آمد.
*16*  صدرالدین محمد بن ابراهیم قوام شیرازی معروف به مُلاصَدرا و صدرالمتألهین (درگذشته 1045 قمری)، متأله و فیلسوف شیعه ایرانی سده‏ یازدهم هجری قمری و بنیان‏گذار حکمت متعالیه است. کارهای او را می‏توان نمایش دهنده‏ نوعی تلفیق از هزار سال تفکر و اندیشه‏ اسلامی پیش از زمان او به حساب آورد. ملاصدرا بر این باور بود که مذهب شیعه دو وجه دارد، وجه ظاهری، یعنی همان شریعت و احکام دینی، و وجه باطنی، که همان درون‏مایه و حقیقت مذهب شیعه‏است و ملاصدرا آن را عرفان شیعی می‏نامید. او برای رستگاری انسان، هم شریعت و پایبندی به فرایض دین را لازم می‏شمرد و هم سیر و سلوک عرفانی برای رسیدن به حقیقت مذهب شیعه را ضروری می‏دانست. این در حالی بود که بیشتر دانشمندان قشری اصفهان، دید خوبی نسبت به عرفان نداشتند. ایشان بر این باور بودند که بسیاری از عارفان، به احکام دین اسلام پایبند نیستند و عمل به فرایض دینی را برای رسیدن به رستگاری لازم نمی‏بینند. یکی از دلایل تبعید ملاصدرا از اصفهان همین باور بود. ملاصدرا اگرچه به عرفان باور داشت، اما کوتاهی از احکام و واجبات دین را به بهانه‏ سیر و سلوک عرفانی رد می‏کرد. با دانشمندان قشری نیز به دلیل ستیز با عرفان شیعی مخالف بود. همچنین با برخی از صوفیان که عمل به واجبات دینی را ضروری نمی‏دانستند، مخالف بود. البته برخی معتقدند ملاصدرا با ادغام فلسفه و عرفان ناخواسته راه را برای بسته شدن مسیر فلسفه ورزی در جهان اسلام فراهم کرد.
*17*  عرفان اسلامی (Islamic mysticism) را می‏توان به عرصه وسیعی تعبیر کرد که عرفان نظری و عملی و متعارف را دربر می‏گیرد و با طریقت تصوف هم‏آمیختگی دارد و در مواردی تلقی یکسان یا مختلطی از آندو می‏شود.
*18*  محی‏الدین محمّد بن علی بن محمّد بن عربی طائی حاتمی (26 ژوئیه 1165–16 نوامبر 1240 میلادی) معروف به محیی‏الدین ابن عربی، شیخ اکبر و کبریت احمر پژوهشگر، فیلسوف، عارف و شاعر مسلمان سنی عرب اهل اندلس بود. ورود رسمی ابن عربی به تصوف در سنّ 21 سالگی روی‏داد، ولی او به‏زودی و در زمانی اندک بلندآوازه گردید، و مشایخ زمانش به دیدار او شتاب نمودند. محیی‏الدّین آثاری گران‏سنگ و پرارزش در شاخه‏های مختلف حکمت و علم پدیدآورد، تصوف را به نوعی به فلسفه تبدیل کرد، و در نوشته‏هایش عقاید و باورهای بسیاری از مکاتب را تبیین و تفسیر نمود.
*19*  اسفار اربعه با نام کامل الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الاربعة از معروف‏ترین آثار صدرالدین شیرازی شامل آخرین نظرات فلسفی او در حکمت متعالیه است که در چهار فصل (اول امور عامه وجود؛ دوم در جواهر و اعراض؛ سوم در خداشناسی و صفات او؛ چهارم در نفس و معاد) تنظیم شده و هر فصل آن با یکی از مراحل عملی و چهارگانه «مسافرت» های معنوی عرفا برای «رسیدن به خدا» که به اسفار اربعه مشهور است نامگذاری و هماهنگ شده‏است. ترجمه فارسی کامل این اثر با عنوان «حکمت متعالیه در اسفار عقلی اربعه» توسط محمد خواجوی در انتشارات مولی منتشر شده‏است.
*20*  اسفار اربعه یا سَفَرهای چهارگانه بنا بر آثار و تعلیمات عارفان «مراحل عملی» برای «رسیدن به خدا» است. مشهورترین تقریر از اسفار اربعه از ملاصدرا است که نام مهمترین کتاب خود و فصول آن را با سَفَرهای چهارگانه تطبیق داده‏است. اصل این تقریر ریشه در کلمات داود بن محمود قیصری، شارح فصوص الحکم دارد.
*21*  اخباریان در فقه شیعه امامیه معمولاً به یک مکتب فقهی می‏گویند که در بدست آوردن احکام عملی به اخبار و حدیث اکتفا یا تکیه می‏کنند در مقابل اصولیان که در این زمینه از روش‏های استنباط اجتهادی (اصول فقه) نیز کمک می‏گیرند. این‏گونه تقابل در روش فقهی از سده‏های نخستین نیز وجود داشته‏است اما به عنوان دو مکتب در سده‏های اخیر تاحدودی مرزبندی شدند.
*22*  بهاءالدین محمد بن حسین عاملی معروف به شیخ بهایی (زاده‏ 8 اسفند 925 خورشیدی در بعلبک، درگذشته 8 شهریور 1000 خورشیدی در اصفهان) حکیم، علامه فقیه، عارف، منجم، ریاضیدان، شاعر، ادیب، مورخ و دانشمند نامدار قرن دهم و یازدهم هجری؛ که در دانش‏های فلسفه، منطق، هیئت و ریاضیات تبحر داشت. در حدود 95 کتاب و رساله از او در سیاست، حدیث، ریاضی، اخلاق، نجوم، عرفان، فقه، مهندسی، هنر و فیزیک بر جای مانده‏است. به پاس خدمات وی به علم ستاره‏شناسی، یونسکو سال 2009 که مصادف با سال نجوم می‏بوده نام وی را در لیست مفاخر ایران ثبت کرد.
*23*  محمدباقر مجلسی (1037 ه‏.ق در اصفهان - 1110 ه‏.ق در اصفهان) (1006–1077 شمسی) معروف به علامه مجلسی و مجلسی ثانی فقیه شیعه در دوران شاه سلیمان و شاه سلطان حسین صفوی بود. معروفترین اثر او بحارالانوار است که مجموعه‏ بزرگی از احادیث را گردآورده‏است. وی بعد از مرگ آقا حسین خوانساری در 1099 ه‏.ق در دوران سلطنت شاه سلیمان صفوی به مقام ملاباشی ایران رسید، عالی‏ترین مقام دینی کشور که تنها پس از پادشاه قرار می‏گرفت.
*24*  مانند شیخ اعظم انصاری که در فتنه بابیت بالکل کناره گرفت.
*25*  جنبش مشروطه، جنبش مشروطه‏خواهی، جنبش مشروطیت، انقلاب مشروطه یا انقلاب مشروطیت، مجموعه کوشش‏ها و رویدادهایی است که به امضا کردن فرمان مشروطه به دست مظفرالدین شاه قاجار در 14 مرداد 1285 انجامید و تا دوره محمدعلی شاه قاجار برای تبدیل حکومت استبدادی به حکومت مشروطه ادامه یافت و منجر به تشکیل مجلس شورای ملی و تصویب نخستین قانون اساسی کشور ایران گردید.
*26*  ابوعلی حسین بن عبدالله بن حسن بن علی بن سینا، مشهور به ابوعلی سینا، ابن سینا، پورسینا و شیخ الرئیس (زاده‏ 359 ه‏.ش در بخارا – درگذشته‏ 2 تیر 416 در همدان، 980–1037 میلادی)، همه‏چیزدان، پزشک، ریاضی‏دان، منجم، فیزیک‏دان، شیمی‏دان، روان‏شناس، جغرافی‏دان، زمین‏شناس، شاعر، منطق دان و فیلسوف ایرانی و از مشهورترین و تأثیرگذارترینِ فیلسوفان و دانشمندان ایران‏زمین است که به ویژه به دلیل آثارش در زمینه فلسفه ارسطویی و پزشکی اهمیت دارد. وی نویسنده کتاب شفا یک دانشنامه علمی و فلسفی جامع است و القانون فی الطب یکی از معروف‏ترین آثار تاریخ پزشکی است.
*27*  الشِّفاء مهم‏ترین و جامع‏ترین اثر ابن سینا را می‏توان دائرةالمعارفی به زبان عربی، در علوم عقلی به حساب آورد که در آن چکیده‏ آرای فلاسفه‏ بزرگ قدیم یونان و شارحان مدرسه‏ اسکندریه و افلاطونیان و نوافلاطونیان و… در همه‏ علوم عقلی، اعم از منطق، طبیعیات، ریاضیات و الهیات فراهم آمده و مورد تحلیل و نقد و بررسی علمی قرار گرفته‏است. مؤلف در کتاب گران‏سنگ شفاء در هر چهار قسمتِ منطق، ریاضی، طبیعی و الهیات توانسته به‏طور دقیق و کامل سخن بگوید و مطالب لازم را درباره‏ هریک از این چهار علم شریف به صورتی منظم و قابل استفاده در اختیار مخاطب قرار دهد.
*28*  اول: اعتقاد جازم به این‏که الف ب است. دوم: اعتقاد جازم به این‏که الف ب نیست غلط است. سوّم: اعتقاد جازم به این‏که این دو گزاره جائزالزوال نیستند.
*29*  یقین، مرتبه‏ای عالی از معرفت و از بالاترین مراحل سلوک و کمالات انسانی. در کتاب‏های اخلاقی یقین را اعتماد و توجه کامل به خدا و روی‏گردانی از غیر او معنا کرده و حالتی دانسته‏اند که در آن انسان نسبت به خوب و بد پیشامدها بی‏تفاوت است. علمای اخلاق برپایه آیات قرآن سه مرتبه «علم الیقین»، «عین الیقین» و «حق الیقین» را برای یقین بیان کرده و حق الیقین را ویژه عارفان و حکیمان بزرگ دانسته‏اند. محسن فیض کاشانی [داماد ملاصدرا] یقین را حالتی تعریف کرده است که در آن، انسان همه چیز را از خداوند می‏داند، به هیچ چیزی جز او توجه نمی‏کند، او را روزی‏ده خود می‏داند و باور دارد که هرچه او مقدر کرده است، تحقق پیدا خواهد کرد.
*30*  وقتی کلمه منطق و علم منطق بدون قید به کار می‏رود منظور همان منطق ارسطویی است که همان قوانین درست فکر کردن را به ما می‏آموزد. منطق ارسطویی از دو بخش تشکیل یافته است، بخش اول منطق صوری، در این بخش محتوای فکر مورد نظر نیست، بلکه آنچه مهم است فقط صورت و قالب فکر است. یعنی فقط به ما یاد می‏دهد که اگر می‏خواهی نتیجه درستی از یک استدلال بگیری، باید شرایطی که دارد رعایت کنی. بخش دوم منطق قدیم ارسطویی به نام صناعات خمس است که به بررسی مواد قیاس و استدلال پرداخته است.
*31*  حد یا تعریف به حسب اینکه شامل تمام ذاتیات محدود می‏شود یا نه، به تام و ناقص تقسیم می‏شود. حد تام، حدی است که همه ذاتیات معرَّف یا محدود را در برگیرد و باعث شناخت ماهیت و حقیقت محدود شود؛ مانند: الانسان حیوان ناطق.
*32*  اتحاد عاقل و معقول اصطلاحی در فلسفه است که به کیفیت ادراک مربوط می‏شود. قاعده «اتحاد عقل و عاقل و معقول» از ابتکارات فلسفی ملاصدرا، فیلسوف ایرانی سده 11 هجری، است. وی معتقد است در تکوین شناخت، قوه شناخت و شخص ادراک‏کننده (مدرِک) و موضوع ادراک‏شونده (مدرَک)، سه چیز مستقل از یکدیگر نیستند. در هر عمل شناخت، وجودی پدید می‏آید که در همان حال که نوعی وجود شیء ادراک‏شونده است در ظرف ادراک، نوعی وجود برای نفس ادراک‏کننده هم هست. نفس ادراک‏کننده این وجود را، که فعل خویش است، به وسیله قوّه فاعله ادراکی خویش آفریده است. این قوّه ادراکی، در حقیقت، خود نفس در مرتبه فعل و تأثیر است.

[ادامه دارد...]

شنبه 103 آذر 3

امروز:  بازدید

دیروز:  بازدید

کل:  بازدید