صحيح مي‌فرماييد. اصلاً دعوا سر اشخاص و آدم‌ها نيست. آن‌ها يك روز مي‌روند. دعوا سر جهت‌گيري بشريّت است. اين كه نوع بشر به تكامل الهي برسد و در مسير رشد و تعالي گام بردارد. هر نسلي از نسل پيشين دين‌دارتر و خداپرست‌تر و كامل‌تر باشد. تشكر از شما.

... چه بسا آن‌چه ما از بردار به عنوان ذات وي در نظرمان آمده، در چارچوب ديگري كه قرار بگيريم تغيير كند. نكته دوم اين‌كه برهان و استدلالي آيا در پشت اين انتزاع هست كه بعد بتوان آن‌چه يافته شده را قطعي و يقيني دانست؟ بله، بنده نيز به حسب توصيف مسأله از اصطلاح «همان الكترون» استفاده كردم. آيا به كارگيري واژه «همان» توسط ما مي‌تواند دليلي وجداني بر «اين‌هماني» واقع گردد؟ و يا به استدلالي محكم‌تر نيازمنديم؟ علي‌رغم تمام فرمايشات شما، اين نكته براي بنده مبهم است كه اگر يك شيء از سوي ناظر الف «الكترون» و از سوي ناظر ب «فوتون» ديده مي‌شود، و ما هم يكي از همين دو ناظر هستيم و از منظري «مافوق» به سيستم نمي‌نگريم، چطور مي‌توانيم پي ببريم به اين‌كه واقعيت هستي آن شيء كدام است. زيرا فرض اين است كه الكترون يا فوتون ديدن آن ناشي از «خطاي ديد» يا خطاي محاسباتي نيست، بلكه واقعاً و حقيقتاً تمامي مؤلفه‌ها و اوصاف الكترون بودن يا فوتون بودن را از خود بروز مي‌دهد در نسبت با ناظر الف و ب. اين‌ها باز مي‌گردد به اين‌كه «واقعيت» را چگونه تعريف نماييم كه قطعاً از بحث‌هاي بسيار پرهياهوي فلسفي‌ست. آيا واقعيت چيزي جز همان اوصافي‌ست كه ما درك مي‌نماييم؟ از مطلب شما نيز استفاده كردم و اين بحث براي بنده بسيار مفيد بود. تشكر از دقت نظر شما.

فرموديد: «ولي در فيزيک آنچه ما بردار مي ناميم، در تعريفش مؤلفه هايش دخيل نيست.» گمان مي‌كنم تنها چيزي كه ما از بردار درك مي‌نماييم همان مؤلفه‌هاي چهارگانه آن باشند. در تعريف، ما بايد آن‌چه مجهول است را به چيزي كه معلوم است بشناسانيم. از اين رو، به نظر مي‌رسد كه بايد هر برداري به مؤلفه‌هايش تعريف شود به اين نحو: «بردار الف برداري است كه داراي x و y و z و t فلان مي‌باشد». اگر بردار به مؤلفه‌هايش تعريف نشود، به چه چيز ديگري مي‌توان آن را تعريف نمود كه «تعريف» باشد، يعني آن را بشناساند، چيزي كه «معلوم» باشد نزد ناظر؟ ظاهراً فرمايش شما اين‌گونه است كه ما از درك مؤلفه‌ها و تغييرات آن‌ها پي مي‌بريم به حقيقت يك بردار در فضا و زمان، كه بعد از اين درك، بر اساس محاسبات مي‌توانيم تغييرات روي داده در مؤلفه‌ها را دور بزنيم و هر بار بفهميم كه اين همان بردار قبلي‌ست يا يك بردار ديگر. فرمايش شما را قبول دارم، يعني اين‌كه مثلاً اگر چهار درجه در فلان راستا جابه‌جا شديم، مي‌بينيم كه فلان مؤلفه بردار هم منفي چهار درجه جابه‌جا مي‌شود و بر اين اساس دست به انتزاع مي‌زنيم، يعني مؤلفه‌ها را دور مي‌ريزيم و درك خالصي از بردار در ذهن خود مي‌سازيم، دركي كه كاملاً توصيف‌كننده ذات آن بردار است، رها از مؤلفه‌هاي در حال تغيير و بي‌ثباتش. فرمايش شما را اين‌طور متوجه شدم كه عرض كردم. اگر همين است، دو مشكل به نظرم مي‌رسد؛ نخست اين‌كه فرآيند انتزاع در اين‌گونه مواردي كه به تجربه وابسته است، كمي جاي درنگ و دقت دارد كه بر چه مكانيزمي صورت مي‌پذيرد و آيا مكانيزم انتزاع در نزد عقل ما،‌ مي‌تواند ذات را از ساير ويژگي‌هاي شيء تشخيص دهد، يعني تفكيك ذات از اعراض، يا به عبارت منطقي: حدّ تام از رسم. زيرا اين احتمال داده شده كه تفكّر ما ملاك‌هاي مناسبي براي تشخيص آن ويژگي‌هايي از تصوّرات حاصل از شيء نداشته باشد، تا ثوابت و متغيّرهاي آن را دريابد...

وقتي از زاويه وراعالمي به عالم مي‌نگريم، انگار خدا شده‌ايم، مطلق‌نگر مي‌گرديم. ولي فراموش نكنيد، شما وقتي نسبيت خاص را توصيف مي‌فرماييد، داخل عالم هستيد، يعني دقيقاً يكي از همان آبزرورها، ناظريني كه فقط چهار مؤلفه خود را درك مي‌نمايند. من نمي‌توانم اثبات نمايم كه آن بردار واحدي كه شما فرموديد توپر است يا توخالي، يعني 4 مؤلفه اصل هستند يا نفس و خود بردار، اما شما هم در گام قبل از آن، نمي‌توانيد اثبات نماييد آيا اصلاً يك بردار است، يا به تعداد بيننده‌ها بردار وجود دارد؟ زيرا گزارش شما هم تنها يكي از گزارش‌هاي ارائه شده درباره آن بردار مي‌باشد و هيچ برتري و ترجيحي بر ساير گزارش‌ها ندارد، گزارش‌هايي كه همگي مبتني بر مؤلفه‌هايي هستند كه هيچ مشابهتي با هم ندارد و همگي با هم مختلفند، از يك ناظر به ناظر ديگر! اصالت ربط نمي‌خواهد اثبات نمايد كه «ذات توخالي‌ست»، او اثبات مي‌كند كه «من ربط را درك مي‌كنم»، تو اگر ذات را درك مي‌كني، بسم‌الله، بيا و تفلسف كن، بيا و اثبات كن كه «ذات توپر است». اصالت ربط نشان مي‌دهد كه: «ما قادر نيستيم نسبت به ذات واقعيت گزارش دهيم» لذا توخالي بودن يا توپر بودن، اصلاً موضوع كلام ما واقع نمي‌شود. او مي‌گويد: «ما فقط ربط‌ها را درك مي‌كنيم» و لذا «فقط از ربط‌ها بايد گزارش بدهيم و آن‌ها را توصيف كنيم». اين فلسفه معتقد است علم يعني توصيف همين ربط‌ها و نه سخن گفتن از ذات‌ها. يك مثال؛ وقتي مي‌گوييم «آسمان آبي است»، معناي آن اين است: «آسمان در ربط با من آبي مي‌نمايد»، و فراتر از آن، وقتي مي‌گوييم: الكترون بار منفي دارد، معناي آن اين است كه «الكترون در ارتباط با ما خود را منفي بروز مي‌دهد»، ممكن است در وضعيتي ديگر و نسبت به ناظري ديگر، همين الكترون بار مثبت بروز دهد و به سمت قطب ديگر متمايل شود، اگر در شتابدهنده‌اي متفاوت قرار بگيرد، در زمان و مكاني ديگر. اين‌جا بحث از آسمان يا الكترون نيست، صحبت از ربطي‌ست كه برقرار شده و ما چون در يك سوي اين ارتباط واقعيم، دركي نسبت به آن‌سوي ارتباط يافته‌ايم و هر توصيفي مي‌كنيم، ناشي از وضعيت اين ربط است. يعني معتقد مي‌شويم: «آسمان تعريف شده است به آن‌چه آن‌سوي اين ربط با اين كيفيت باشد». تمام اشياء بر اساس ربط با آن‌ها تعريف شده‌اند. اين نسبيّتي‌ست كه بنده از كلام استاد حسيني(ره) برداشت كردم. تشكر از صبوري و حوصله شما.

شما چيزهايي را مي‌دانيد كه بيشتر از اطلاعات تمامي آدم‌هاي داخل فيلم است. اين‌جا همين تكرار شده، شما در حال گزارش وضعيت تمام آدم‌هاي ناظر «بردار» هستيد، و گزارشي كه ارائه مي‌كنيد، يك فراگزارش است، يك فراتوصيف. زيرا چارچوب شما مطلق است و مرجع تمامي چارچوب‌هاي ناظرين. از كجا اين را مي‌گويم؟ دارم بهتان مي‌زنم؟ دارم چيزي را به شما تحميل مي‌كنم كه خود بدان معتقد نيستيد؟ دليل من اين است: شما اگر يكي از ناظرين معمولي بوديد، تنها چهار مؤلفه را مي‌ديديد كه وقتي زمان و مكان خود را تغيير مي‌دهيد، اين چهار مؤلفه هم عوض مي‌شوند. چه چيزي ميان آن‌دو ثابت است، وجود؟ ماهيت؟ فشار؟ نيرو؟ چه چيزي مشترك بوده كه شما را بر آن مي‌دارد كه قضيه «اين‌هماني» درباره آن گزارش كنيد؟! چه دليلي وجود دارد كه اين بردار همان بردار باشد؟! در حالي كه تنها... دقت بفرماييد «تنها و تنها» ادراكاتي كه شما از آن بردار داريد همين چهار مؤلفه است و اين چهارتا همگي تغيير كرده‌اند! بله، البته شما تحليل عقلي مي‌نماييد و با تحليل عقلي مي‌گوييد: «اين بايد همان باشد» زيرا وقتي من چهار درجه چرخيدم، او هم منفي چهاردرجه تغيير اندازه در مؤلفه‌هايش داد! ولي آيا اين دليل كافي‌ست؟ آيا ممكن نيست هم‌پوشاني بردارها سبب شده باشد كه با تغيير زاويه شما، برداري ديگر خود را نمايانده باشد و شما اندازه‌هاي بردار جديد را گرفته باشيد و خيال، تنها «خيال» مي‌كنيد همان بردار قبلي‌ست؟! خلاصه اشكال اين است: «مادامي‌كه تنها شيوه ادراك و و شاخص ارتباط شما با يك بردار، چهار مؤلفه‌اي باشند كه با تغيير وضعيت ناظر، تغيير مي‌نمايند، نمي‌توان قضاوت كرد به «اين‌هماني»، يعني نمي‌شود گفت اين همان برذار قبلي‌ست، مگر اين‌كه «داناي كل» داشته باشيم. يعني همان فرضي كه معمول فلاسفه سقراطي، افلاطوني، ارسطويي دارند: خود را جاي خدا مي‌بينند و ناگزير، مطلق به جهان مي‌نگرند. ما نمي‌توانيم قبول كنيم كه پروردگار مطلق نباشد...

دربي پايتخت، قرمز و آبي، در استاديوم نشسته‌ايد، توپ از زمين خارج مي‌شود و از نظر پنهان مي‌گردد، يك توپ ديگر وارد زمين مي‌كنند. دو توپ كاملاً هم‌قيافه هستند، ولي شما مي‌گوييد: «اين آن نيست». پس از پايان بازي، توپ اول يافت مي‌شود، معلوم نيست به كجا خورده كه تركيده، بادش خالي شده، تغيير ظاهر داده، اصلاً ديگر كروي نيست، شما مي‌گوييد: «اين همان است». مهم‌ترين گرفتاري بشر از ابتداي درگير شدن به فلسفه همين بوده: «اين‌هماني». اصالت ماهيت از همين رو به وحدت ماهيت در ذهن و خارج و نفس‌الامر معتقد شده و افلاطون، نظريه مُثُل را طرح كرده و اصالت وجود نيز، وجود شخصيه را منشأ «اين‌هماني» گرفته است. اما شما چطور؟! شما در مثال‌تان يك نكته قابل توجه داريد كه به همين اين‌هماني ارتباط دارد. خواهش مي‌كنم كاملاً روي آن‌چه عرض مي‌كنم دقت بفرماييد، زيرا ورود به مباحث فلسفي كه اين مثال شما نيز از آن دسته است، كاملاً نياز به تمركز دارد. شما يك بردار داريد با چهار مؤلفه؛ طول، عرض، ارتفاع، زمان. اين مؤلفه‌ها چون بر اساس چارچوب «اندازه‌گيري» مي‌شوند، با تغيير چارچوب و قاب و فريم، اندازه‌هاي مختلفي خواهند يافت، ولي فرموديد: «در هر صورت همان يك بردار است» بردار را يكي فرض كرديد، واحد. چارچوب را مي‌چرخانيم، تغيير زاويه و مختصات مي‌دهيم، يعني در حقيقت زمان و مكان ناظر را عوض مي‌كنيم، نگاه كه عوض شد، مؤلفه‌هاي چهارگانه بردار هم اندازه عوض مي‌كنند، هيچكدام هم مطلق و مرجع نيستند، ولي خود ِ بردار چه؟! شما فرموديد: «خود بردار كه عوض نمي‌شود». درست فهميدم مطلب شما را؟ اما اشكال: يك اتفاق لطيف و جالب در اين‌جا افتاده است؛ شما خودتان از يك چارچوب در حال توصيف اين وضعيت هستيد، چارچوبي كه مطلق است و البته كه مرجع، زيرا از آن چارچوب خاصّ‌ در حال توصيف تمامي چارچوب‌هاي ديگر مي‌باشيد. اگر چارچوب شما هيچ برتري بر ديگر چارچوب‌ها نداشت، پس چگونه مي‌تواند قضاوت كند كه: «بردار تغيير نكرد؟!» دقت فرموديد؟! در سناريونويسي و بيان قصه، اين وضعيت را «داناي كل‌» مي‌نامند. شرايطي كه بيننده يا همان ناظر را در وضعيتي فراتر از نگاه تمامي بازيگران حاضر در نمايش و قصه قرار مي‌دهد...

حتي روي لينك داده شده كليك هم نخواهم كرد، تا مخالفت خود را با استفاده از نام «دختران» اين سرزمين، براي تبليغ كالاهاي مصرفي اعلام نموده باشم. تأسف مي‌خورم از مردان دنياپرستي كه براي فروش كالاهايشان، از «بانوان» مايه مي‌نهند. با اين كار هم زنان‌مان را تحقير مي‌كنند، كه مصرفشان فقط در تهييج مردان براي ورود به سايت‌ها و افتادن در مهلكه «خريد بدون نياز» است، هم مردان‌مان را، كه شما آنقدر ضعيفيد كه به يك نام دخترانه، در اين كيس «niloofar»، اختيار از كف داده و بي‌عنان، مسحور گرديده و اسير مي‌شويد و در دام ما مي‌افتيد! اُف بر چنين انديشه و كردار ناپاكي! :(

سلام. وفّقكم الله.