ما دو جور نياز داريم. نيازهايي كنوني و مربوط به حال، نيازهاي انتظاري و مربوط به آينده. مثلاً آدمي كه الآن گرسنه است، الآن نياز به غذا دارد. ولي وقتي سير شد، نگران فردا مي‌شود: آيا فردا هم سير خواهم شد؟! پس همين الآن نياز به اطمينان براي فردا دارد، يعني نيازش به اطمينان، «حال» است. اين نياز در كودكي فراگرفته مي‌شود و بعد در بزرگسالي گاهي آن‌قدر شديد مي‌شود كه بر نياز نوع اول هم تأثير مي‌گذارد. آدم‌هايي پديد مي‌آيند كه اگر چه غذا دارند، ولي از ترس اين‌كه فردا غذا نداشته باشند، امروز گرسنه مي‌مانند و نمي‌خورند و ذخيره مي‌كنند. نام اين نياز دوم «امنيت» است. اين‌كه ما چيزهايي را پنهان مي‌كنيم، به دليل اين نياز است. حالا گاهي اين‌چيزها پول است، گاهي مال و اموال است، گاهي هم اتفاقات است. پديده‌هايي روي داده كه خبر آن را نمي‌گوييم، زيرا به امنيت اجتماعي نياز داريم و گمان مي‌كنيم با لو رفتن آن پديده و رسيدن خبرش به ديگران، آن امنيت به خطر مي‌افتد. كلاً دليل ترس همين است. اما اگر به فرمايش حضرت امير (ع) توجه كنيم كه: ما بين دو «عدم» زندگي مي‌كنيم، گذشته كه از بين رفته و آينده نيز هنوز خلق نشده، الآن لحظه‌اي است كه «وجود» دارد. ديگر نگران آينده نمي‌شويم. نگران آينده كه نباشيم دانستن يا ندانستن مردم مهم نخواهد بود. مگر جايي كه گفتن مطلبي سبب گمراهي مردم مي‌گردد. البته كه آن‌جا بايد سكوت كرد. در بيان گذشته زندگي‌ام، تجربه‌هايي هست براي ديگران. اين‌جا اصلاً گفتنش مي‌تواند مفيد هم باشد. ديگران خطاها را تكرار نكنند و مسير نادرست را نروند. وقتي انسان در حال پنهان كردن چيزي نباشد، كمتر دچار آسيب‌هاي روحي هم مي‌گردد. سعي كردم با آزاد گذاشتن فرزندان در گفتن و پرسيدن، آرامش روحي برايشان پديد آورم كه بحمدالله اين اتفاق افتاده است. ممنونم.

سلام. و البته موضوع پيچيده و دشوار و پرزحمت و چالش‌برانگيز... نيازمند به دانش فراوان و تحقيق گسترده... حقير آن‌چه از اساتيد فراگرفته سعي كرده بيان نمايد و گفته‌ها در اين زمينه‌ها كه مرزهاي دانش است اندك... اطلاعات نگارنده نيز كم، توكّل بر خدا، اگر باز مطلبي به نظرم رسيد طرح خواهم كرد. لطف فرموديد.

ما مراحلي از رشد عقلي را تحت سرپرستي نقل سپري كرده‌ايم. همين است كه انقلاب كرديم و نظام سياسي خود را تغيير داديم. همين است كه امروز اين سؤالات به ذهن‌مان خطور مي‌كند و امّتي شده‌ايم كه در دوران بي‌معنا شدن گزاره‌هاي ديني براي تمامي دانشمندان جهان، دقيقاً پس از سيطره علم فيزيك، شيمي، زيست و ... بر تمام بخش‌هاي زندگي مردم دنيا، وقتي همه جا همه مي‌دانستند كه ديگر كتاب دين و دين‌داري بسته شده است، با انقلاب سال 57، دوران جديدي در تاريخ دنيا آغاز كرديم. دوراني كه هر مبارز جواني با نام چگوارا و با نگرش افيون بودن مذهب پرچم نوآوري اجتماعي را برمي‌داشت، بدل به دوراني گرديد كه تا سر خود را بچرخانيم، تمام مبارزات عالم را زير پرچم دين، حق يا باطل، مي‌يابيم. ما اگر رشد عقلي را طيّ نكرده بوديم، اكنون اينجا نبوديم. اما اين‌كه آغازش حوزه است يا دانشگاه، يا هر دو، اين بحث خيلي مهمي است، اين‌كه اصلاً آيا ما به افرادي نياز داريم كه هم طلبه باشند و هم دانشجو؟ يا به تيم و گروه كه هم طلبه در آن‌ها باشد و هم دانشجو. پرسش مهم اين است كه اين تحوّل و انقلاب در علوم، آيا كار يك فرد، يا يك كلاس درس، يا يك مؤسسه يا دانشگاه، يا صرفاً كار حاكميت است؟ يا نيازمند يك عزم ملّي‌ست؟ پيشنهاد مي‌كنم اين چند فيلم را كه در اين نشاني قرار دارد ببينيد. شايد شما پاسخي براي اين پرسش‌ها پيدا كرديد. http://tablightv.ir/search.php?keywords=%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%D9%8A

...و تا زماني كه نقل را برتر از عقل نپندارند كه نمي‌تواند مؤمن به آن باشد و بر اساس وحي عمل كند. پس در يك سيكل عقل و نقل، پيوسته علم ما از اجمال به تفصيل گام بر مي‌دارد. ما با گام «عقل»‌ آغاز مي‌كنيم، زيرا انسان چاره‌اي جز اين ندارد. عقل بالاجمال، يعني صرفاً آن‌چه عقل به روشني در مي‌يابد، مي‌شود پله اول حركت. عقل با مقدار اندكي از فهم خود، مي‌تواند «معجزه» بودن «وحي» را درك كرده و به آن ايمان آورد. قطعاً ما با عقل به ايمان مي‌رسيم، اما نه با گزاره‌هاي تفصيلي و احتمالي عقل كه معلوم نيست نسبت آن‌ها با واقع چه ميزان باشد. فهم از نقل نيز مجدّداً عقل ما را رشد مي‌دهد. عقل انسان در يك دوره زماني عمر كوتاه وي، پيوسته در حال رشد از طريق تمسّك به نقل است. كارهايي كه دستور دارد انجام مي‌دهد و ارتقاء فهم حاصل مي‌شود. در يك دوره تاريخي نيز، عقل اجتماعي رشد مي‌يابد و شما مي‌بينيد كه خيلي از فهم‌هايي كه امروز از دين به دست مي‌آيد، در اعصار گذشته اصلاً قابل تصوّر هم نبود. اين عقل رشد يافته قطعاً فهم دقيق‌تري از نقل خواهد داشت. پس عقل و نقل در كنش و واكنش نسبت به هم ارتقاء وضعيت پيدا مي‌كنند، تا زماني كه حضور معصوم ع وجه داشته باشد كه ظهور روي دهد. اين عقلي كه توسط نقل رشد يافته، حالا اگر سراغ تجربه برود، موضوعاتي را برمي‌گزيند و به نحوي مطالعه و آزمون مي‌كند كه متناسب با ولايت ائمه ع است. پس علمي كه توليد كند، صرفاً يك علم عقلي نيست، بلكه علمي‌ست كه توسط عقلي كه ولايت شده و توسط نقل رشد يافته و كاستومايز شده توليد گشته. اگر چه كه نسبت به خود موضوعات تجربي، نصّ موجود نباشد. همان‌گونه كه علوم امروز غرب نيز صرفاً عقلي محض نيستند، بلكه توسط عقولي توليد شده‌اند كه به شدّت دنبال هواي نفس و اميال دنيايي بشر بوده‌اند و از آن زاويه به انتخاب موضوع و فرضيه و آزمون پرداخته‌اند.

يك انسان وقتي با طبيعت مواجه مي‌شود، مثلاً با يك قطره آب، چند آزمايش مي‌تواند روي آن انجام دهد؟! هزار آزمايش؟ ده هزار آزمايش؟ يا ميليون‌ها آزمايش مي‌توان روي اشياء انجام داد؟ اجازه دهيد به «علم‌» نگاه كنيم و نه به «يك گزاره علمي». مشكل اصلي ما در همين است كه وقتي به يك تك گزاره مي‌نگريم، مي‌گوييم: آب در صد درجه به جوش مي‌آيد، چه كافر آن را گرما دهد و چه مؤمن. ولي اين آن «علم» كه ما در نظرمان هست‌ نيست. وقتي از «علم فيزيك» سخن مي‌گوييم، منظورمان مجموعه‌اي از گزاره‌هاي علمي آزمون‌شده هستند كه در كنار هم و با نظمي خاص قرار گرفته‌اند. البته كه تك‌تك آن‌ها را اگر بنگريم، چون بر اساس قوانيني نتيجه‌گيري شده‌اند كه يك خداي واحد آن‌ها را وضع كرده، بين مؤمن و كافر مشتركند. اما «علم» جمع جبري اين تك‌گزاره‌ها كه نيست. علم يك سيستم و نظام واحد در نگريستن به موضوع خود است. فيزيك نظامي از مسائل مرتبط با هم است كه بر اساس نيازهايي شكل يافته. هزاران گزاره ديگر نيز مي‌توانست در علم فيزيك امروز باشد كه نيست. چرا؟! زيرا آزمون نشده. زيرا فرضيه‌اي پيرامون آن شكل نگرفته. زيرا هيچ مركز تحقيقاتي پيشرفته‌اي حاضر نبوده روي آن وقت بگذارد. چرا؟! زيرا بودجه مراكز تحقيقاتي از سرمايه‌هايي تأمين مي‌شود كه دغدغه‌هاي خاص خود را دارند. علم فيزيك امروز بر مبناي نيازها و اغراض خاصي كه متناسب با نگاهي خاصي به جهان هستي بوده شكل گرفته است. تأمين‌كننده سرمايه دغدغه متافيزيك نداشته، بنابراين سفارش‌هايي به نظام تحقيقاتي ارائه كرده تا رفاه مادي بشر را ارتقاء بخشد. پس اين فيزيك متولّد شده و رشد يافته؛ فيزيك نوين...

...حالا اگر يك فيزيك‌دان دين‌دار، اكسيوم جديدي از مباني ديني خود در دست داشت، تعريف جديدي از نور و موج و انرژي، خب معادلات متفاوتي حاصل خواهد شد. استاد حسيني (ره) بحث‌هايي در فيزيك داشته‌اند البته، كه يكي از محورهاي آن جايگزيني دو گانه «ماده و انرژي» با «تشعشع، تموّج و تجسّد» است. همه چيز در ماده و انرژي خلاصه نمي‌شود. چيزي وراي اين دو وجود دارد كه ابزارهاي خاص خود را نياز دارد تا ديده شود و تحليل گردد. يك روش جديد نيز براي توليد معادلات كاربردي ارائه نموده‌اند كه در حقيقت راه دستيابي به علوم جديد است. زيرا علوم چيزي نيستند جز معادلات،‌ چه علوم اصطلاحاً انساني و چه علوم اصطلاحاً تجربي. از نظر ايشان تمامي علوم شاخص‌هايي دارند كه آن‌ها را هم «انساني» مي‌نمايد و هم «تجربي». اصلاً اگر تجربه انسان را بگيري، سؤال اين است: آيا بدون تجربه به هيچ علمي دست مي‌يابد؟ ظاهراً تقسيم علوم به انساني و تجربي چندان متقاعدكننده نباشد. موفق باشيد.

...اكنون شما پاسخ بفرماييد كه فيزيكي كه يك انسان ملحد به آن دست يابد، همان قوانيني را خواهد داشت كه يك انسان مؤمن به آن دست مي‌يابد؟! شما خلأ روش علمي و تلورانس اداركات فيزيك را به راحتي مي‌توانيد در «ثابت‌ها» ببينيد. ثابت پلانك، ثابت فنر، ثابت... چرا تا يك فرمول فيزيك مي‌سازيم، كنار آن يك ثابت جديد خلق مي‌شود؟! زيرا متغيّرها و عواملي وجود دارد كه اطلاعي از آن‌ها در دست نيست و تمامي آن‌ها بر اساس آزمون و تجربه، در يك مقدار ثابت خلاصه مي‌شوند. اين مقدار تا چه زماني ثابت باقي خواهد ماند؟ آيا اين عوامل در شرايط گوناگون تغيير نخواهند كرد؟! اين از عقل. اما وحي، بدون ترديد حاقّ حقيقت و واقع عالم را در خود دارد. اما نسبت به دوري و بُعد ما از خود وحي، خطاهايي ممكن است بروز نمايد. علوم نقلي ما در تلاش هستند كه اين خطاها را كاهش دهند و آن را به حجيّت برسانند. اما هرگز به علم صددرصد كه نمي‌توانيم برسيم. نبايد فراموش كنيم كه ما همواره از عقل كمك مي‌گيريم در تحليل وحي و درك آن. اگر عقل را حجّت ندانيم كه اصلاً هيچ دركي از وحي برايمان حجّت نخواهد شد. پس عقل و وحي هر دو حجّت هستند. ولي گستره حجيّت آن‌ها مشروط و مقيّد به ضوابطي خاص است. ضوابطي كه خطاي ما را كاهش دهد، اگر چه به صفر نمي‌رساند. اندكي توجه كافيست تا متوجه شويم كه اصلاً تمامي علوم ما علوم انساني هستند. ما علومي را كه موضوع آن‌ها انسان باشد را انساني مي‌ناميديم، اما مگر علمي داريم كه انسان در موضوع آن داخل نباشد؟! اين تصوّر بدوي و سنّتي بود كه مثلاً موضوع فيزيك را «طبيعت» مي‌دانست...

سلام. فضا اندك، فشرده عرض مي‌كنم. توحيد يعني خدا يكي‌ست و هيچ خداي ديگري نيست. او جهان را خلق كرده است. جهان بر اساس قواعد و قوانيني عمل مي‌نمايد. پرسش اصلي در فلسفه فيزيك اين است: آيا اين قواعد وجود داشته‌اند و خداوند صرفاً جهان را بر اساس اين قواعد خلق كرده است؟ يا خود اين قواعد نيز مخلوق خدا هستند؟ نظريات مبتني بر اصالت ماهيت، ديدگاه‌هايي كه بيشتر افلاطوني هستند، قوانين را مخلوق نمي‌دانند. فيزيك امروز كه سكولار است و اخيراً با نظريات هاوكينگ لائيك شده، حتي فيزيك نيوتوني و كوپرنيكي كه به زعم دكتر گلشني از انديشه‌هاي افرادي دين‌دار و متديّن سرچشمه گرفته نيز قوانين را مخلوق خدا نمي‌داند. اين مسأله با توحيد سازگار نيست. اما گروهي دو نظريه را جمع كرده و گفته‌اند: خدا قوانين را خلق كرده، ولي ديگر آن را تغيير نخواهد داد تا ابد. كه بايد پاسخ دهند: نمي‌تواند يا نمي‌خواهد؟ اگر نمي‌تواند كه صفت «قدير» خدشه‌دار مي‌شود و خدا از منصب خدايي خارج مي‌گردد و اگر نمي‌خواهد كه بايد دليلي از جانب خود او بر اين مطلب عرضه نمايند و گرنه ادعايي گزاف است. راسل به همين ترديد دچار شده، مي‌گويد: هر چه كه تكرار شده، دليل نمي‌شود روزي تغيير نكند و ما به دليل تكرار است كه گمان كرده‌ايم قانون علمي‌ست و دائمي. عليّت را همين‌طور منتفي مي‌داند. پس علم ما به واقعيت، دليل بر «خود واقعيت»‌ نيست. اين‌جا بايد كوانتمي نگاه كنيم و از نظريات هايزنبرگ و بور استفاده نماييم؛ ما وقتي واقعيت را مي‌شناسيم، خودمان جزئي از نتيجه هستيم! يعني «بيننده» و «ديده‌شونده» با هم تركيب مي‌شوند و «مشاهده» را نتيجه مي‌دهند. در جعبه تاريك را كه باز كني، گربه جايش تغيير كرده، چون نور ديده. ذره فوتون را كه به شيء‌ مي‌تاباني، تا از انعكاسش آن را ببيني، تو خود ِ فوتون را مي‌بيني، نه شيء را و فوتون تركيبي از وضعيت خود و شيء را نشان مي‌دهد. اين ما هستيم كه با تحليل‌هاي خود، وضعيت شيء را حدس مي‌زنيم. اين‌طور اگر نگاه كنيم، كه ظاهراً طور صحيح نگاه كردن به نسبت «ادارك» و «واقعيت» است، پس تمام فرضيات و ديدگاه‌هاي بيننده تأثير مي‌گذارد در مشاهده علمي، پيش‌فرض مي‌شوند براي آن...