بنده نيز چون شما. هنوز چيزي اثبات نشده است. در حوزه علميه زماني چيزي اثبات مي‏شود كه بتواني بر ديگر مراجع بقبولاني. يك زماني در نجف اين ممكن بود چون صاحب كفايه مي‏رفت درس شيخ انصاري و اشكال مي‏كرد و حرفش را مي‏قبولاند. امروز اما در حوزه ما هيچ وقت دو مرجع همديگر را نمي‏بينند تا چيزي را بقبولانند مگر كسي فوت كند و ختمي بگيرند و آن‏جا هم جاي بحث علمي نيست. يكي از نگراني‏هايي كه بنده از همان روزهاي اول آمدن به حوزه پيدا كردم همين عدم ارتباط شگفت‏آور علماي طراز اول با هم است. در نجف اگر يك عالم نظر شاذي از فلاني مي‏شنيد پامي‏شد مي‏رفت و با او بحث مي‏كرد، حالا اين‏جا آقاي صانعي فتوا به برابري ديه زن و مرد مي‏دهد، دختر را 13 سالگي بالغ مي‏كند، رد فاضل ديه مرد را بر مي‏دارد، اما مراجع فقط به يك جمله يا كلام كوتاه بسنده مي‏كنند و احساس نمي‏كنند تكليف دارند بروند و با او مناظره كنند كه چگونه از دليل كتابي «إن الله لا ظلام بالعبيد» به اين فتاوا رسيده‏اي! لذا مقايسه انديشه‏ها در قم متوقف و قفل شده است. هر كس براي خودش يك نظريه مي‏دهد و به شاگردان خود. همين آقاي لاريجاني در همين مدرسه ولي عصر عج خيابان معلم نزديك فلكه شهدا كه يك سال است مثل قديما شده چهارراه اصول درس مي‏داد. جزواتش را هم مي‏فروختند. گرفتم و بعضي را خواندم. خب كار جديدي كرده بود در تنظيم فهرست اصول و بحث از هرمنوتيك در آن. اما چگونه بايد قضاوت كنم كه درست مي‏گويد يا نه؟! به استناد سخن كدام عالم و بر اساس كدام مناظره و جدال. ناگزيرم به فهم خود اتكا كنم و با نظريات ديگران بسنجم، حالا درنهايت درست قضاوت بتوانم يا نه، فيه تأمل. خيلي‏ها چون من به همين دلايل دچار انحراف‏هاي علمي مي‏شوند و پس از سال‏ها مثلاً مي‏فهمند فلان انديشه دچار چالش و نقص بوده است. خدا توفيق مناظره به علماي ما بدهد كه بدجوري در ركوديم.